ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆ

– ಯಶವನ್ತ ಬಾಣಸವಾಡಿ.

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 3:

ಹಿಂದಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ನಾವು ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟುಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಗವಹಿಸುವ ಇಟ್ಟಳಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಂಡೆವು.

ಆ ಬರಹದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಂತೆ, ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು, ಹಾಲ್ರಸವೆಂಬ (lymph) ಹರಿಕವನ್ನು (liquid) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಹರಿಕವನ್ನು ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಹರಿಕದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕಸ, ಬೇಡವಾದ ಸೂಲುಗೂಡುಗಳು ಇಲ್ಲವೆ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿರಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು (pathogens) ಸೋಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ.ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆ

ಈ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯೋಣ.

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮುಕ್ಯ ಕೆಲಸಗಳೆಂದರೆ ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆ (lymph circulation) ಹಾಗು ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳ ಸಾಗಿಸುವಿಕೆ (transportation of chylomicrons).

ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆ (circulation of lymph):

ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು (lymph) ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ನೆತ್ತರು ಹರಿಸುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ (circulatory system) ತಲುಪಿಸುವುದು ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆ (lymph capillary) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (lymphatic vessel) ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡವಿಲ್ಲದೆ ಹಾಲ್ರಸವು ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮುಕ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು (one-way check valves) ಇರುತ್ತವೆ.

ಕಯ್ಕಾಲುಗಳ ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳ (skeletal muscles) ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಯು, ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಅದುಮುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಅದುಮುವಿಕೆ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವು ಹಾಲ್ರಸವು ತಡೆ ತೆರಪುಗಳನ್ನು ತಳ್ಳಿಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಸಾಗಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಎದೆ ಹಾಗು ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗವನ್ನು ಬೇರ‍್ಪಡಿಸುವ ತೊಗಲ್ಪರೆಯು (diaphragm) ಉಸಿರನ್ನು ಎಳೆದುಕೊಂಡಾಗ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಬಾಗುತ್ತದೆ. ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಬಾಗುವಿಕೆ ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಏರಿಸುತ್ತದೆ. ಏರಿದ ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವು ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎದೆಬಾಗಕ್ಕೆ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ತಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಉಸಿರನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ, ಎದೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವು ಹೆಚ್ಚಿದರೆ, ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಒತ್ತಡದ ಏರು-ಪೇರು ಇದ್ದರೂ, ಹಾಲ್ರಸವು ಎದೆಯಿಂದ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು, ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹೊಟ್ಟೆಯಬಾಗದ ಕಡೆ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳ (chylomicrons) ಸಾಗಿಸುವಿಕೆ: (ತಿಟ್ಟ 1 & 2)

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಮುಕ್ಯವಾದ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ, ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ (digestion system) ಕೊಬ್ಬನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು. ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು, ಕೂಳಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹಿಟ್ಟುಸಕ್ಕರೆ (carbohydrate), ಮುನ್ನುಗಳು (proteins) ಹಾಗು ಕೊಬ್ಬುಗಳ ದೊಡ್ಡತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಒಡೆದು ಸಣ್ಣ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ (nutrients). ಈ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಕರುಳಿನ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಎಳೆಗೊಂಡೆಗಳ (villi) ನೆರವಿನಿಂದ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ನೆತ್ತರು ಹೆಚ್ಚು-ಕಡಿಮೆ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೊಬ್ಬಿನ ಬಾಗವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಬೇಕೆಬೇಕು.

ಕೂಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೊಬ್ಬಿನ ಬಾಗವನ್ನು ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು (digestive system), ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳನ್ನಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ [ಮುನ್ಗೊಬ್ಬು = ಮುನ್ನು + ಕೊಬ್ಬು = lipid + protein = lipoprotein; ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉಂಡೆ = ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆ = chylomicrons]. ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆ ಮೂರು ಬಗೆಯ ಕೊಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ: ಟ್ರಯ್-ಗ್ಲಿಜರಯ್ಡ್ ಗಳು (triglycerides), ಪಾಸ್ಪೋ-ಕೊಬ್ಬುಗಳು (phospholipids) ಹಾಗು ಕೊಲೆಸ್ಟ್ರಾಲ್ (cholesterol).

ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನ ಎಳೆಗೊಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ (villi) ಇರುವ ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (lymph vessels) ಕೊಬ್ಬು-ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳೆಂದೂ (lacteals) ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊಬ್ಬು-ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lacteals) ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನಿಂದ, ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೊಡನೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಸಣ್ಣ ಕರುಳುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಾಲಿನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸ (chyle) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸವು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದು ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯನ್ನು (thoracic duct) ಸೇರುತ್ತದೆ. ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯಿಂದ, ಅದು ನೆತ್ತರು ಹರಿಸುವಿಕೆಯೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರು-ಹೊನಲಿನ (blood stream) ನೆರವಿನಿಂದ ಈಲಿ (liver), ಕಟ್ಟಿನಕಂಡ (skeletal muscle) ಮುಂತಾದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಸೇರುವ ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳು ತರುಮಾರ‍್ಪಿಸುವಿಕೆಗೆ (metabolism) ಒಳಪಡುತ್ತವೆ.

ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿಕೊಡುವೆ.

 (ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ತಿಟ್ಟ ಸೆಲೆಗಳು: 1. innerbody.com, 2. biology-igcse.weebly.com, 3. gutcritters.com)